Ποια είναι η μεγαλύτερη απειλή για την υγεία μας σήμερα; Γράφει ο δρ. Δημήτρης Τσουκαλάς*

Πόσο εύκολο είναι σήμερα να έχει κανείς καλή υγεία; Πόσοι από εμάς την έχουν πραγματικά;

Αν εξετάσουμε τα στοιχεία σχετικά με τα κύρια προβλήματα που απειλούν την υγεία μας η εικόνα δεν φαίνεται να είναι και πολύ αισιόδοξη.

4 στους 10 από εμάς κινδυνεύουν να αρρωστήσουν από κάποιας μορφής καρκίνου. Ένας στους δύο θανάτους οφείλεται σε καρδιακό νόσημα και φαίνεται ότι παρουσιάζουν άνοδο σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.

Ο διαβήτης, μια νόσος που σχεδόν δεν υπήρχε εκατό χρόνια πριν, πλήττει το...

10% σχεδόν του πληθυσμού.

Ο αυτισμός που στην δεκαετία του ’70 εμφανιζόταν σε 1 παιδί ανά 10:000 γεννήσεις, σήμερα σε κάποιες χώρες πλήττει 1 στα 60 αγόρια (Ελλάδα 1 στα 100 παιδιά).

Ένας στους δύο Έλληνες είναι υπέρβαρος ή παχύσαρκος.

Τα αυτοάνοσα νοσήματα (Σκλήρυνση κατά πλάκας, ρευματοειδής αρθρίτιδα, ψωρίαση, νόσος του Crohn κ.ά.) είναι η πιο συχνή αιτία χρόνιων νοσημάτων στις μέρες μας, με στατιστικά που αγγίζουν σε κάποιες δυτικές χώρες 1 στα 5 άτομα

Πώς είναι όμως δυνατόν παρά τα τεχνολογικά άλματα και τις επιστημονικές ανακαλύψεις που συμβαίνουν καθημερινά, να βλέπουμε την υγεία μας να επιδεινώνεται σταθερά μέσα στα τελευταία 50 χρόνια; Ποιοι είναι οι πραγματικοί λόγοι γι αυτό;

Διακόσια Χρόνια Βελτίωσης

Κατά τους δύο προηγούμενους αιώνες στις ανεπτυγμένες περιοχές του πλανήτη, καταφέραμε να διπλασιάσουμε τον μέσο όρο ζωής μας από τα 40 στα 80 έτη. Ο διπλασιασμός της διάρκειας ζωής οφείλεται κυρίως στη διαχείριση παραγόντων που ήταν αιτία οξέων και τις περισσότερες φορές θανατηφόρων νοσημάτων. Ως οξύ χαρακτηρίζεται ένα νόσημα που υφίσταται για λιγότερους από έξι μήνες.

Η ανακάλυψη αποτελεσματικών θεραπειών για τα οξεία νοσήματα και η δραματική βελτίωση των συνθηκών υγιεινής, μας βοήθησαν να διπλασιάσουμε το μέσο όρο ζωής για την πλειοψηφία των ανθρώπων πάνω στο πλανήτη μας.

Θα νόμιζε λοιπόν κανείς ότι αν βρίσκαμε την θεραπεία για όλα τα νοσήματα που απειλούν την ζωή μας θα φτάναμε στο μέγιστο της διάρκειας ζωής μας, υγιείς. Αυτό όμως δεν φαίνεται να συμβαίνει.

Στις αρχές του 21ου αιώνα αντί να είμαστε πιο υγιείς από ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας, έχοντας μειώσει σημαντικά την απειλή των οξέων νοσημάτων, υποφέρουμε πλέον από χρόνια προβλήματα υγείας. Καρδιά, καρκίνος, διαβήτης, Αλτζχάιμερ, αρθριτικά κ.ά. απειλούν την υγεία μας περισσότερο από ποτέ. 

Υπάρχει τρόπος να αξιοποιήσουμε την εμπειρία 200 ετών της σύγχρονης επιστήμης ώστε να συνεχίσουμε να βελτιώνουμε το προσδόκιμο επιβίωσης;

Εάν εξετάσουμε πιο προσεκτικά τα στοιχεία θα βρούμε ότι η συνεισφορά της βελτίωσης των συνθηκών υγιεινής μαζί με την εκπαίδευση, αφορούν πάνω από το 90% στην αύξηση του μέσου όρου ζωής, ενώ η ίδια η θεραπεία των θανατηφόρων νοσημάτων συνεισέφερε λιγότερο από 7%. Η συγκεκριμένη παρατήρηση αλλάζει εντελώς την εικόνα.

Το αβίαστο συμπέρασμα είναι, ότι δεν ήταν η θεραπεία της νόσου ο κύριος παράγοντας που βελτίωσε τους δείκτες υγείας, αλλά η εφαρμογή ενεργειών που ενισχύουν την υγεία μας.

Υπόνομοι, συστήματα ύδρευσης, καθαρές τροφές, κτίρια που μας προστατεύουν από τις απότομες αλλαγές θερμοκρασίας, το πλύσιμο των χεριών είναι μερικοί από τους παράγοντες που συνεισέφεραν τα μέγιστα μειώνοντας την πιθανότητα να νοσήσουμε.

Δεν θα ήθελα σε καμία περίπτωση να μειώσω την σημαντικότητα των θεραπευτικών και διαγνωστικών προόδων που επιτεύχθηκαν τα τελευταία 100 χρόνια, είναι όμως ζωτικής σημασίας να κατανοήσουμε ότι η συνεχής ενασχόληση με την νόσο δεν μπορεί να επιφέρει, παρά σε μικρό βαθμό (7%), βελτίωση της υγείας.

Για να έχουμε υγεία θα πρέπει να κάνουμε ενέργειες προς την κατεύθυνση της υγείας. Θα πρέπει να συνεχίζουμε να κινούμαστε προς την κατεύθυνση που επέφερε το μέγιστο αποτέλεσμα. Την ενίσχυση της υγείας. Φαίνεται προφανές, εάν όμως δεν βαδίσουμε προς την υγεία τότε αναγκαστικά οδεύουμε προς τη νόσο.

Τι σημαίνει Υγεία;

Στην αρχαιότητα η Υγεία και η Πανάκεια ήταν κόρες του θεού της Ιατρικής, Ασκληπιού. Η Υγεία ήταν η θεά της πρόληψης και της καθαρότητας του σώματος και της ψυχής, ενώ η Πανάκεια ήταν η θεά της θεραπείας. Είναι αξιοσημείωτο ότι για τους αρχαίους Έλληνες η θεραπεία δεν αφορούσε την Υγεία.

Στην εποχή μας και σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η Υγεία είναι μια κατάσταση αρμονικής λειτουργίας του οργανισμού σε σωματικό και πνευματικό επίπεδο και όχι απλά η απουσία νόσου. Δεν αρκεί δηλαδή να εξαλείψουμε ή να μειώσουμε κάποια συμπτώματα για να είμαστε υγιείς.

Αρκετές φορές, ιδιαίτερα σε μικρά προβλήματα υγείας, η μείωση της έντασης των συμπτωμάτων με κάποια αγωγή επιτρέπει στον οργανισμό να θεραπευτεί. Καθώς μειώνουμε την ένταση των συμπτωμάτων που συνοδεύουν την προσπάθεια του οργανισμού να επουλώσει, η πορεία της νόσου γίνεται πιο υποφερτή.  

Η συγκεκριμένη πρακτική ξεγελά πολλές φορές ασθενείς και γιατρούς που καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η μείωση των συμπτωμάτων με κάποιο φαρμακευτικό, ομοιοπαθητικό ή φυσικό σκεύασμα είναι αυτή που επιφέρει τελικά την ίαση. 

Η πραγματικότητα όμως είναι, ότι το σώμα μας είναι γενετικά προγραμματισμένο να είναι υγιές και τείνει να διορθώσει οποιοδήποτε πρόβλημα στο βαθμό που μπορεί.

«Το μυστικό της ιατρικής επιστήμης, είναι να απασχολεί την προσοχή του ασθενούς ενώ η φύση πραγματοποιεί το θεραπευτικό της έργο.»  Βολτέρος

Ολόκληρη η ιατρική επιστήμη στηρίζεται στην ικανότητα του ανθρώπινου οργανισμού για αυτοΐαση. Για παράδειγμα δεν θα χειρουργούσαμε ποτέ κάποιον ασθενή αν δεν γνωρίζαμε ότι το σώμα θα επουλώσει τις τομές. Παρομοίως τα αντιβιοτικά περιορίζουν τον αριθμό των μικροβίων μέχρι να αναλάβει το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Αν όμως το ανοσοποιητικό μας δεν είναι σε θέση να λειτουργήσει σωστά τότε τα αντιβιοτικά δεν έχουν θεραπευτικό αποτέλεσμα. Ο ρόλος της ιατρικής είναι να βοηθήσει ώστε να συμβεί αυτό όσο πιο ανώδυνα, γρήγορα και με την μέγιστη ασφάλεια.

Νέα στοιχεία που έρχονται στην επιφάνεια μέσα από την πρόσφατη επιστημονική έρευνα,  δείχνουν ότι στρέφοντας την προσοχή μας στην βελτίωση της υγείας και της λειτουργίας του οργανισμού (Λειτουργική Ιατρική) μπορούμε να προχωρήσουμε ένα βήμα πιο πέρα στην επίτευξη καλής υγείας.      

Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι δεν πρέπει να ασχολούμαστε με τα νοσήματα μας, να μην λαμβάνουμε την αγωγή που προτείνει ο γιατρός μας όταν αυτό είναι αναγκαίο ή να αδιαφορούμε για κάποιο ενεργό πρόβλημα υγείας. Αυτό που θέλω να τονίσω είναι ότι δεν πρέπει να ασχολούμαστε μόνο με τις ασθένειες είτε αυτές υπάρχουν, είτε φοβόμαστε ότι μπορεί να εμφανιστούν στο μέλλον.

Η συγκεκριμένη προσέγγιση του θέματος της υγείας αλλάζει τον τρόπο που βλέπαμε τα πράγματα μέχρι πρόσφατα. Αν βοηθήσουμε το σώμα μας να αποκαταστήσει την βέλτιστη κατάσταση λειτουργίας, αυτό θα το κάνει αυτόματα. Πρόκειται για ένα από τα πιο ελπιδοφόρα μηνύματα που θα μπορούσε να μας φέρει η επιστήμη.

Αν βοηθήσουμε το σώμα μας προς τη σωστή κατεύθυνση αυτό έχει την τάση να είναι, και θα είναι υγιές.

Στην Υγειά Σας!

*Dr. Δημήτρης Τσουκαλάς, MD 
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου UNI.NA. Federico II
Ειδικός στα Χρόνια Νοσήματα και στις Διαταραχές του Μεταβολισμού
American College for the Advancement in Medicine