Η ιστορία του Αγίου Μηνά.Γράφει ο Μανώλης Βαλσαμίδης

(6) Αντιπαραθέσεις -  Λουκάς

Ο Δεσπότης Απόστολος εν τω μεταξύ αθωώνεται από τις κατηγορίες, αποσύρεται όμως από τη Νάουσα λόγω καταγγελιών ο Σωφρόνιος. Τον καταγγέλλουν οι πλούσιοι. Ο Χ΄΄Μαλούσης με το Πούπουλο σαρώνει στις ενδοκοινοτικές εκλογές του ’08 και ο Αρχιμανδρίτης Σωφρόνιος επανέρχεται. Όλα πλέον θα έπρεπε να πάρουν το δρόμο τους και κυρίως να λυθούν όλα τα εκπαιδευτικά προβλήματα.  Παθογένεια Ελληνική, το Πούπουλο διαρρηγνύει τις σχέσεις του με τον Σωφρόνιο. Σκαιή συμπεριφορά των υπεύθυνων του Πούπουλο έναντι του Σωφρονίου, υποχρεώνει τον Αρχιμανδρίτη Αρχιερατικό Επίτροπο να υποβάλλει την παραίτησή του, να πάρει

των ομματιών του και να φύγει σε άλλη Μητρόπολη.  Και τώρα; Παντοδύναμο πολιτικά το “Πούπουλο” στα Κοινοτικά αποδύεται σε έναν αγώνα να χτίσει το Σχολείο. Πού όμως θα βρεθούν τα χρήματα; Οι πλούσιοι αρνούνται να δώσουν χρήματα.  Ο Χ΄΄Μαλούσης έχει τη στήριξη του Δεσπότη. Πάγια αρχή της Μητρόπολης είναι να φροντίζει μεν να ενώνει τα διεστώτα, στα διοικητικά όμως συνεργάζεται με τους εκλεγόμενους από τον λαό Κοινοτικούς Αντιπροσώπους. Ο Χ΄΄Μαλούσης ενθουσιάζει τον λαό, αλληλογραφεί με τους πολυπληθείς ομογενείς πατριώτες της Αμερικής, τους εγγράφει στο Πούπουλο και πιστεύει ότι θα φέρει το σχολείο σε πέρας. Αγώνας σκληρός, αγώνας κατά των πλουσίων, αγώνας για τα παγκάρια, φανατισμοί, συγκρούσεις1. Μέσα σ’ αυτή την κακοδαιμονία εκλέγεται Μητροπολίτης Βεροίας και Ναούσης ο Λουκάς, ο οποίος παίρνει ξεκάθαρη θέση. Συνεργάζεται με τους εκλεγμένους αντιπροσώπους του λαού2. Ο Λουκάς γεννήθηκε στη Μάδυτο της Θράκης. Είναι 54 ετών. Είναι απόφοιτος της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης και Πρωτοσύγκελος του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ευφυέστατος άνθρωπος, γνώστης των προβλημάτων του Οικουμενικού θρόνου και των προβλημάτων των, όπου γης, Ελληνικών Κοινοτήτων. Ποίμανε το ποίμνιό του στα χρόνια 1909 – 1911 στη Βέροια και τη Νάουσα καταβάλλοντας κάθε φροντίδα για την αποκατάσταση της τάξης και την προάσπιση των δικαιωμάτων των Χριστιανών από τις αυθαιρεσίες των Τούρκων σε αγαστή συνεργασία με τη Μητρόπολη της Θεσσαλονίκης. Αμέσως μετά την ενθρόνισή του ο Λουκάς προβαίνει σε αστραπιαίες, θα έλεγα αυτοματοποιημένες κινήσεις.  Συγκαλεί δύο επανωτές Γενικές Συνελεύσεις του λαού της Νάουσας. Νοικοκυρεύει και αποκαθιστά την τάξη στα πράγματα των Κοινοτικών «Σωματείων»,  δηλαδή της Αντιπροσωπείας, της Εφορίας των Σχολών, της Δημογεροντίας, των ενοριών κλπ. Συγκροτεί επιτροπή για τη σύνταξη νέου κανονισμού της Κοινότητας. Ξαναφέρνει στην επικαιρότητα το θέμα της ανέγερσης του Σχολείου του Αγίου Μηνά, τον φάκελο του οποίου είχε διαβιβάσει ο ίδιος στον Σουλτάνο, όταν ήταν Πρωτοσύγκελος του Πατριαρχικού θρόνου. Συγκροτεί ενοριακές επιτροπές για σύναψη άτοκου λαϊκού δανείου τετραετούς διάρκειας με την εγγύηση της εκκλησίας ύψους 800 λιρών για την έναρξη των εργασιών ανέγερσης του νέου Σχολείου. Παραθέτω απόσπασμα του πρακτικού της 15ης Νοεμβρίου του 1910.

Συνεδρίαση της 15ης Νοεμβρίου 1910

Θέμα 2ο

Καταβλήθηκε κάθε σπουδή για την περισυλλογή έναντι των 2500 λιρών, όπως η μελέτη της ανεγέρσεως απαιτεί, τουλάχιστο για τώρα 800 λιρών για την έναρξη του έργου. Το ποσό αυτό κατανεμήθηκε ανά 200 λίρες στις τέσσερες ενορίες. Από έκτακτη συνέλευση 40 πολιτών στη Μητρόπολη, διορίστηκαν επιτροπές, μία για κάθε ενορία, που αποτελείται από τον επίτροπο και από τρεις ενορίτες για την εξεύρεση ατόκου ενοριακού δανείου ύψους 200 λιρών για κάθε ενορία. Η συνέλευση μετά διάσκεψη ομόφωνα ενέκρινε τα παραπάνω με την ευχή όσα λοιπά εκκρεμή μένουν θέματα να διευθετηθούν.3 Ταυτόχρονα, συγκροτείται 8μελής μικτή επιτροπή με ίσους εκπροσώπους “των δύο γνωμών” (μερίδων ή κομμάτων) για την αντιμετώπιση των θεμάτων της Παιδείας. Μέλη της επιτροπής εκλεγμένα από τη Γενική Συνέλευση είναι αφενός οι: Γεώργιος Λόγγος, Επαμεινώνδας Κόκκινος, Δημήτριος Τσίτσης, Κωνσταντίνος Σεφερτζής και αφ’ ετέρου: Αντώνιος Περδικάρης, Θεοδόσιος Χ΄΄ Δημητρίου, Χ΄΄ Κωνσταντίνος Μαλούσης και Διομήδης Γκαρνέτας. Μικρής διάρκειας η παραμονή του Λουκά στον Αποστολικό θρόνο Βεροίας και Ναούσης. Αρχιεράτευσε από 27 Αυγούστου 1909 μέχρι 25 Ιουνίου 1911. Μεγάλη όμως η προσφορά του στη Νάουσα. Κυρίως, γιατί είδε και  αποδέχτηκε την πραγματικότητα της ύπαρξης δύο ισχυρών, αντιμαχόμενων μερίδων. Είδε ότι χρειάζονται και τα δυο κουπιά για να πάνε τα Κοινοτικά μπροστά. Ούτε οι πλούσιοι εξωκοινοτικά μπορούν να κουμαντάρουν τα Κοινοτικά, ούτε οι ποπολάροι, που είναι στην εξουσία είναι σε θέση με άδεια πουγκιά να οδηγήσουν τα Κοινοτικά σε άνοιξη και καρποφορία. Ο Λουκάς πάτησε σε δυο βάρκες, αφού προσπάθησε να τις δέσει μεταξύ τους, άνοιξε ορίζοντες και οδήγησε τους πολίτες της Νάουσας σε υπερβάσεις για το καλό του τόπου. Όπου εκδηλώθηκαν έκνομες ενέργειες, αντιμετωπίστηκαν με την επιβολή της τάξης με το νόμο.

Σημειώσεις:

1 Από το 1908, εισάγεται πολιτική αντεκδικήσεων. Στάλθηκαν επί συστάσει επιστολές προς τους Γρηγόριο Λόγγο, Ιωάννη Τουρπάλη, Γεώργιο Κύρτση, Γεώργιο Κ. Λόγγο, Δημήτριο Ν. Τουρπάλη και υιούς και προς τον Δημήτριο Τσίτση. Ποιος άρχισε χειρών αδίκων έχει λιγότερη σημασία από το ποιος πλήρωσε αυτή την κατάσταση. Οι οικονομικά ισχυροί σφίγγουν τον βρόγχο στους αντιπάλους τους και στην Κοινότητα. Οι Ποπολάροι εγκαλούν τους πλουσίους για οφειλές προς την Κοινότητα και τους οδηγούν στα δικαστήρια, στα οποία οι ίδιοι δικάζουν. Πάρθηκε και κάποια απόφαση, που, αν δεν ματαιώνονταν τυχαία, θα είχε ως αποτέλεσμα το αιματοκύλισμα του τόπου.

2 Χιονίδης Γεώργιος, οι κοινωνικοί αγώνες των Ναουσαίων κατά τα τέλη της τουρκοκρατίας, φωνή Ναούσης, Φεβρουάριος – Μάρτιος 1962

3 Το πρακτικό υπογράφουν:Ο Βεροίας και Ναούσης Λουκάς, ως πρόεδρος, και τα μέλη: Χ΄΄Κωνσταντίνος Μαλούσης, Χριστ. Δραγουμάνος, Αναστάσιος Δημούλας, Αναστάσιος Γ. Μπίλης, Πτολεμαίος Κολτσάκης, Γεώργιος Βαδόλας Χρ. Κ. Τσουκαλάς, Αργύριος Αντ. Χαλκεύς, Θ Χατζηδημητρίου, Γεώργιος Γιαννόπουλος και Δ. Τσιώμης.