Σαλέπι το σερνικοβότανο. Γράφει ο Τάσος Τασιώνας

O όρχις ( orchis mascula )γιος μιας νύμφης και ενός σάτυρου, σύμφωνα με το μύθο, καταδικάστηκε να γίνει λουλούδι όταν στη διάρκεια των βακχικών μυστηρίων αποπειράθηκε να βιάσει μια ιέρεια.
Στην Αρχαία Ρώμη ονόμαζαν την ορχιδέα αυτή πριάπισκα, ονομασία προερχόμενη από τον Πρίαπο θεό της γονιμότητας.  Ενώ στη
μεσαιωνική Αγγλία, οι μάγισσες της εποχής χρησιμοποιούσαν το φρέσκο κόνδυλο για να προσελκύσουν αληθινή αγάπη και τον μαραμένο βολβό για να σβήσουν παράνομους πόθους.  Τέλος ο Διοσκουρίδης αναφέρει ότι ο συμπαγής και ευτραφής κόνδυλος είναι αρρενογόνος ενώ ο μαραμένος θηλυγόνος.
 Στο σαλέπι έχουν αναφερθεί ακόμα ο Ιπποκράτης, ο Ασκληπιός και ο Γαληνός.  Όμως η πρώτη καταγραφή του έγινε από τον Θεόφραστο.
Το σαλέπι είναι ρόφημα με διατροφική αξία, είναι άριστο θερμαντικό για τις κρύες χειμωνιάτικες μέρες και νύχτες, πολύ καλό για το λαιμό, το στήθος, το στομάχι, καταπραΰνει το βήχα και το άσθμα λόγω της αραβινής και τραγακανθίνης που περιέχει ενώ η κολλώδης ουσία βασσαρίνη θεραπεύει τις στομαχικές διαταραχές.  Περιέχει ακόμα πολύ άμυλο που δίνει διαύγεια και ενέργεια καθώς και φώσφορο και ασβέστιο.  Το σαλέπι είναι γνωστό σε όλους, λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν να το συλλέγουν ώριμο όταν πέσουν τα άνθη και έχει ξεραθεί ο βλαστός προς το τέλος Ιουλίου με Αύγουστο.  Τότε το σαλέπι του Βερμίου είτε με τα μοβ άνθη είτε με άσπρα άνθη παράγει κόνδυλο σαν ελλειψοειδή μικρή παλάμη χεριού.  Μετά τη συλλογή των κονδύλων αποξηραίνεται συνθλίβεται και γίνεται σαν αλεύρι και διατηρείται σε βάζα.  Μια μικρή ποσότητα σκόνης στην άκρη ενός κουταλιού του γλυκού σ’ ένα μπρίκι με βραστό νερό που ανακατεύεται μέχρι να φουσκώσει, δίνει ένα πηκτό βλεννώδες ποτό που γλυκαίνεται με ζάχαρη ή μέλι το οποίο όταν το πίνουμε ανακουφίζονται τα σωθικά μας.
Θεωρείται λόγω του δύσκολου πολλαπλασιασμού του και της παράνομης και σκανδαλώδους συλλογής του για εμπορικούς σκοπούς, σπάνιο και προστατευόμενο είδος από διεθνές συνθήκες και οργανισμούς όπως η NATURA 2000, Βέρνης κλπ.  Λύση πιθανής καλλιέργειας από τον άνθρωπο είναι δύσκολη λόγω έλλειψης ενδοσπερμίου και γίνεται σε υπόστρωμα, γι’ αυτό οι επιτήδειοι το κυνηγούν στην ύπαιθρο.
Ο φίλος ο Θωμάς έχει ψώνιο και λατρεύει το σαλέπι,το μαζεύει όμως από το κάμπο και τα χαμηλά υψόμετρα όπου κυριαρχεί η Anαcamptis pyramidalis που ανήκει και αυτή στην οικογένεια του Orchidaceae με κόνδυλο σχήματος μικρού καρότου.
Τα παλαιά τα χρόνια μόλις έπιανε το κρύο έβγαιναν οι σαλεπζήδες και πωλούσαν σαλέπι ζεστό στις γειτονιές όπως ο Τσιγαρίδας και άλλοι.  Την σήμερον ημέρα, σαλέπι ζεστό και γνήσιο, μπορεί να απολαύσει κάποιος εκτός από άλλα μαγαζιά και στο καφέ assist.

tatassos@yahoo.gr