Έχουμε εγκατάσταση Ναουσαίων προσφύγων στην Αξιούπολη Κιλκίς το 1822; Γράφει ο Μανώλης Βαλσαμίδης

Το 1822 πολλά γυναικόπαιδα φυγαδεύτηκαν από τη Νάουσα πριν και κατά την καταστροφή της πόλης. Οικογένειες αποδεκατισμένες από τη  θύελλα του πολέμου και τις ταλαιπωρίες της φυγής, τράβηξαν προς όλα τα σημεία του ορίζοντος και εγκαταστάθηκαν, όπως μπόρεσαν, σε τόπους όπου τύχαιναν αποδοχής και προστασίας.

Οι ιστορικοί της Νάουσας, Δημ. Πλαταρίδης και Ευστ. Στουγιαννάκης κάνουν σκέψεις για
το πώς μπορούσε να αποφευχθεί αυτή η τραγωδία και σημειώνουν ότι ήταν ανάγκη να φυγαδευτούν τα γυναικόπαιδα τμηματικά πριν την καταστροφή προς συγγενείς και φίλους άλλων κοινοτήτων για τη δική τους ασφάλεια και σωτηρία, πράγμα που μερικώς έγινε, και  για να διευκολυνθεί η άμυνα της πόλης με απερίσπαστους τους  υπερασπιστές της.

Αναθεωρώντας σήμερα τα γεγονότα βλέπουμε πως η επανάσταση σχεδιάστηκε και οργανώθηκε ως γενική επανάσταση της Μακεδονίας με σύμπραξη Ολύμπου, Βέροιας, Σιάτιστας κλπ. από πλευράς Μακεδονίας, ενός νησιωτικού εκστρατευτικού Ελληνικού σώματος και ενός χερσαίου. Το νησιωτικό οργανώθηκε με απόφαση του Δημητρίου Υψηλάντη, ο οποίος όρισε αρχηγό τον υπασπιστή του Δημήτριο Σάλα. Το σώμα αυτό αποβιβάστηκε σε δύο δόσεις στην παραλία της Πιερίας. Το δεύτερο, το χερσαίο δεν έφτασε ποτέ στη Μακεδονία.

Όταν οι Ναουσαίοι διαπίστωσαν ότι έμειναν μόνοι ήταν αργά. Τα γυναικόπαιδα εγκλωβίστηκαν στην πόλη. Κάποια κίνηση για φυγάδευση απροσδιόριστης έκτασης γυναικοπαίδων, πάντως  μικρής, φαίνεται να έγινε πριν την πτώση της πόλης. Το πλείστον των γυναικοπαίδων έζησε τη φρίκη του πολέμου. Γυναικόπαιδα πουλήθηκαν στη Νάουσα τις ημέρες της σφαγής, στη Θεσσαλονίκη μετά τον θρίαμβο του Εμίν Λουμπούτ πασά και αλλού μέχρι και στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής.

Από τα διασωθέντα γυναικόπαιδα κάποια έφτασαν στις Σέρρες. Ήταν Μητροπολίτης εκεί ο πρώην Βεροίας και Ναούσης Χρύσανθος, ο κατόπιν Πατριάρχης.  Ο ιεράρχης έθεσε υπό την προστασία του τους Ναουσαίους πρόσφυγες, εγκαθιστώντας τους σε περιοχή των Σερρών με το όνομα Πουλιβάκες. Το όνομα αυτό υπάρχει ακόμη στις Σέρρες. Άλλοι κινήθηκαν προς βορρά και βρήκαν καταφύγιο στις φιλόξενες κοινότητες του Βοΐου, σε οικογένειες και μοναστήρια και αλλού κατά τις υπάρχουσες μαρτυρίες.

Το σημείωμα αυτό έχει αφορμή μια πρόσφατη εκπομπή της «Ε» TV με θέμα την Αξιούπολη. Μιλώντας για την ιστορία της πόλης ο κ. Κ. Μανασσής αναφέρθηκε σε ενδιαφέροντα και για εμάς θέματα, όπως στο παλιό όνομα Μποέμισσα, στην εγκατάσταση Ναουσαίων σ’ αυτήν και στην ύπαρξη Ναού Αγίου Μηνά σε κάποιον Μαχαλά. Πρόσθετη πληροφορία, ότι η  Αξιούπολη ανήκε στη δικαιοδοσία του Εδέσσης. Για το Μποέμισσα θα πω ότι στη Νάουσα χορεύεται χορός με το ίδιο όνομα. Πρόκειται για μεταφορά από εκεί προς τα εδώ.

Αν έφτασαν από εδώ προς τα εκεί Ναουσαίοι, να το δούμε. Πολλά ταιριάζουν, αλλά δεν είναι όλα ιστορία. Ταιριάζει ότι μεταναστεύουν εκεί εκείνη την εποχή Βλάχοι. Από πού; Είναι τμήμα αυτών που μετανάστευσαν για ασφάλεια στη Νάουσα επί Αλή πασά; Τι θέλει ναός του Αγίου Μηνά εκεί; Πρόκειται για εγκατάσταση γηγενών της ενορίας του Αγίου Μηνά; Έχω επαφή με τον κ. Κώστα, αν βγει κάτι θα επανέλθουμε.

ΣΗΜ. Ευχαριστώ για τη συμπαράσταση όλους τους καλούς φίλους. Σας εύχομαι υγεία και δύναμη. Να είστε καλά.