ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΩΔΗΣ ΚΑΘΟΔΟΣ ΤΟΥ ΚΑΣΟΜΟΥΛΗ ΣΤΟΝ ΝΟΤΟ (Ε΄ Μέρος) ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΜΑΣ ΣΤΟ ΒΡΑΧΟΡΙ - ΚΑΚΑ ΜΑΝΤΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΑΟΥΣΑ Γράφει ο Μανώλης Βαλσαμίδης

Την ίδια μέρα με οδηγούς του Γώγου Μπακόλα περάσαμε τον Βάλτο. Την άλλη μέρα γευματίσαμε σε ένα χωριό και το βράδυ με συνεχή πορεία φτάσαμε στο τμήμα [αρματολίκι] του Ανδρέα Ίτσκου. Το πρωί ειδοποιηθήκαμε για τον τόπο που είχε το λημέρι του ο Ανδρέας και κατευθυνθήκαμε στην Καστανιά. Μας προϋπάντησε ο Γιαννάκης Στράτος, εξάδελφος του Καπετάνιου. Φτάσαμε στο στρατόπεδο του Καπετάν Ανδρέα, "ανασπασθήκαμε" όλοι με όλους και καθίσαμε όλοι μαζί. Το αλλόκοτο των φορεσιών μας προκαλούσε τη θυμηδία των παλικαριών του. Ήμασταν ανόμοια ντυμένοι. Είχαμε τα χάλια μας. Για δέστε, έλεγαν, ποιοι θα κάνουν το Ρωμαίικο!
Οι Βαλτινοί, πολυπράγμονες, ήταν επιτήδειοι στην ειρωνεία. Μας ρωτούσαν τι συνέβη, γιατί δεν
πήγε βοήθεια σε κείνα τα μέρη. Χωρίς βοήθεια δεν γίνεται τίποτε. Αν είχαμε κι εμείς βοήθεια, έλεγαν, θα χαλνούσαμε και το ορδί των Ιωαννίνων. Γελούσαν με την απερισκεψία των Εταιριστών*. Τα αστεία τους γεμάτα περιφρόνηση για το έργο των Φιλικών. Άφησα τον εαυτό μου να γελάει με τα αστεία τους. Περιγελούσαν κάποιον Ήβο Ρήγα και ρωτούσαν ποιος είναι πιο μεγάλος απόστολος [βαθμούχος στην ιεραρχία της Εταιρίας], ο Ήβος ή ο Σάλας;
Ο Ίτσκος, σοβαρός, ολιγομίλητος, πλην ευπροσήγορος, πήρε τις πληροφορίες που ήθελε με τα αστεία τα δικά μου παρά με τα περισπούδαστα λόγια του Σάλα. Διασκεδάσαμε όλη τη μέρα και το απόγευμα ξεκινήσαμε για το Μοναστήρι όπου διανυχτερεύσαμε. Το πρωί αφήσαμε το Μοναστήρι και το βράδυ φτάσαμε στις Πόρτες, πόρο του ποταμού Άσπρου, κάτω από το χωριό Λεπινό. Περάσαμε από τον πόρο του ποταμού με άλογα των Περατών [ειδικοί αγωγιάτες για το πέρασμα από την μια πλευρά του ποταμού στην άλλη]. Εκεί μάθαμε ότι οι Τούρκοι χτύπησαν τον Τζιόγκα. Από το ποτάμι τραβήξαμε κατά το Ζαπάντι. Εκεί μας έπιασε η νύχτα αλλά προχωρήσαμε και κατά τις 2 μετά τα μεσάνυχτα φτάσαμε στο Βραχόρι [Αγρίνιο].
Εδώ, στο Βραχόρι, ήταν ο ομφαλός του Ρωμαίικου της Δυτικής Ελλάδας. Ήταν η έδρα της Γερουσίας της Δυτικής Ελλάδας και έβλεπες κάποιον "ίσκιον" πολιτικής αρχής. "Μας μοίρασαν σε τακτικά καταλύματα, μας έδωσαν τακτικήν τροφήν από τον Δημόσιον φούρνον και άλλα"**.
Εδώ ειδοποιηθήκαμε από τον προεστό Πάνο Μέγα (πατέρα του Γαλάνη Μεγαπάνου) ότι "η Νάουσα εχαλάσθη, ηχμαλωτίσθη και κατεστράφη και ότι ο Καρατάσιος διαβάς τον ποταμόν Μπίστριτζας [Αλιάκμονα] με κίνδυνον με όσους εγλύτωσεν επέρασεν εδώθεν και έρχεται προς τον Στορνάρην"***.
Η είδηση αυτή κατατρόμαξε τον Κασομούλη. Πώς θα αντίκριζε τον Καρατάσσο! Ο ίδιος γράφει: "Αυτή η είδηση με κατατάραξεν και δεν ήξερα τι να κάμω"****.
* Ως Εταιριστές αναφέρονται οι της Φιλικής Εταιρίας. Το γεγονός ότι συγκεντρώνεται επάνω τους η ειρωνεία των πολεμιστών σημαίνει ότι τα πολιτικά πράγματα στη Νότια Ελλάδα έχουν αλλάξει.  
** Νικολάου Κασομούλη, Ενθυμήματα Στρατιωτικά σελ. 223.
*** και **** ό. π.