περιλαμβάνονται και οι Εβραίοι και οι άλλης φυλετικής ή θρησκευτικής προέλευσης κάτοικοι.
Αμιγείς πόλεις στη Μακεδονία δεν υπάρχουν πλην της Ναούσης, στην οποία επιζεί το Βυζάντιο μετά την πτώση του μέχρι το 1822, με μόνους κατοίκους πολίτες του γένους των Ελλήνων, αυτοδιοικούμενoυς (με δικό τους εκλεγμένο άρχοντα) με δική τους γηγενή αρματολική φρουρά. Προνομιούχος πόλη η Νάουσα, όπως παλαιότερα ήταν και τα Γιάννενα (οι Καστρίτες), που όμως, ως γνωστό, έχασαν τα προνόμιά τους με την επανάσταση του Διονυσίου Λαρίσης, του φιλοσόφου ή του επονομαζομένου χλευαστικώς από τους Τούρκους σκυλοσόφου, το 1611.
Οι Ναουσαίοι φύλαγαν ως κόρη οφθαλμού τα δίκαιά τους και δεν δείλιαζαν να τα υπερασπισθούν αντιπαρατιθέμενοι, με τις υπερέχουσες αρχές, μια φορά με την ίδια την Οθωμανική αυτοκρατορία το 1705, όταν επιχειρήθηκε παιδομάζωμα*, και μια με το θεριό των Ιωαννίνων, τον Αλή Πασά. Πάλεψαν μαζί του στρατιωτικά και διπλωματικά από το 1795 μέχρι το 1814**.
Ο πληθυσμός των Μακεδονικών πόλεων ανέρχεται κατά την απογραφή του 1831-1838 συνολικά σε 512.887 κατοίκους από τους οποίους 185.456 είναι μουσουλμάνοι 36,1% και 327.303 είναι ραγιάδες 63,9%. Ενδεικτικά αναφέρω μερικές πόλεις. Η Θεσσαλονίκη έχει πληθυσμό, ως πόλη, 12.714 από τους οποίους οι 4.294 είναι μουσουλμάνοι και 8.420 ραγιάδες. Η Βέροια 12.732 από τους οποίους οι 1.680 είναι μουσουλμάνοι και οι 11.052 ραγιάδες. Η Έδεσσα 7.879 με 3.996 μουσουλμάνους και 3.883 ραγιάδες. Τα Γιαννιτσά 11.577 με 6.811 μουσουλμάνους και 4.766 ραγιάδες. Μπορούμε να πούμε ότι στον μέσο όρο περίπου του χριστιανικού δυναμικού των παραπάνω πόλεων ήταν και η Νάουσα πριν δέκα χρόνια, στην καταστροφή του 1822. Η Νάουσα, η εύανδρος πόλη, το καταφύγιο ελευθερίας για μικρούς και μεγάλους καταδιωκόμενους πληθυσμούς, που αναγκασμένοι να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες κατέφευγαν στην πόλη (υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες*).
Η καταστροφές της Κασσάνδρας, πρώτα, και της Νάουσας, στη συνέχεια, κατέβασαν τους ακμάζοντες πληθυσμούς των περιοχών αυτών σε επίπεδα αφανισμού. "Χαλάστηκεν" η Κασσάνδρα, "χαλάστηκεν" η Νάουσα. Η λέξη χαλασμός ή η λέξη, για τη Νάουσα, "ολοκαύτωμα" είναι δηλωτικές του μεγέθους της καταστροφής.
Η Νάουσα είχε επιπροσθέτως την κακή τύχη να χαρακτηρισθεί μετά το 1822 μουσουλμανική καθαρά πόλη με απόφαση του Σουλτάνου. Εγκαταστάθηκαν σ' αυτήν για πρώτη φορά οικογένειες μουσουλμάνων (100), και απαγορεύθηκε η εγκατάσταση χριστιανών στην πόλη. Αυτό κράτησε μια δεκαετία.
Το 1830 επιτρέπεται η εγκατάσταση ραγιάδων στην πόλη της Νάουσας. Όσοι Ναουσαίοι, από τις "εκτός των τειχών" εγκαταστάσεις, κυρίως από Νότια, από την πέραν της Αράπιτσας περιοχή, τον Μεγάλο μαχαλά, σπεύδουν να εγκατασταθούν στην πόλη. Σπεύδουν όμως και εγκαθίστανται στην πόλη και πολλοί από τα Βόρεια χωριά έως και από την Έδεσσα χριστιανοί μη Ναουσαίοι. Αν υπολογίσουμε με βάση έγγραφες μαρτυρίες ότι μισομοιράζονταν οι ντόπιοι με τους νέους κατοίκους, πρέπει να πούμε ότι από την άλλοτε ακμάζουσα Νάουσα οι Ναουσαίοι που επανεγκατεστάθηκαν σε αυτήν είναι το ήμισυ του αριθμού των ραγιάδων της απογραφής του 1831- 1838. Έτσι, Κασσάνδρα και Νάουσα, οι πρώην εύανδρες και ανθούσες περιοχές αριθμούν μόλις 462 κατοίκους, χριστιανικό πληθυσμό, η πρώτη, και 737 η δεύτερη από τους οποίους οι μισοί μόνο είναι παλαιοί κάτοικοι, Ναουσαίοι. Στη Νάουσα κατοικούν και 151 Τούρκοι.
Η Βουλή των Ελλήνων υπολογίζει τις απώλειες του πληθυσμού της Νάουσας σε 10.000.
Σημ. Ευχαριστίες οφείλω στον παλαιό μαθητή μου κ. Ιωάννη Ρόντζιο για την κοινοποίηση της ανάρτησης στο διαδίκτυο της απογραφής.
_____________________
*Εμμανουήλ Βαλσαμίδη "Η Πάλη της Νάουσας με τον Αλή πασά και οι ξένες δυνάμεις, 2013, έκδοση Ε.Μ.Σ. σελ. 101
**Ό.π. σελ. 24.
*** Ό.π. σελ. 136-137.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου