Μικρά Ασία, Πόντος, Κύπρος. Δεν ξεχνούμε, θα επιστρέψουμε

"Σαν ήμουνα παιδί κι εγώ

φτερούγισα απ’ την κούνια

όμως μαχαίρια έβλεπα

στης Πόλης τα καντούνια

Κυνηγημένος μιαν αυγή

ετράβηξα τους δρόμους

φωτιά στα πόδια μου η γη

κι η μοναξιά στους ώμους

Φέρτε μου νερό να ξεδιψάσω

και μια πέτρα για να ξαποστάσω

τι να θυμηθώ τι να ξεχάσω

απ’ όσα πέρασα"

Με φλόγιζε από τότε που το άκουσα στα επτά μου χρόνια, το 1972, τούτο το εκπληκτικό τραγούδι από την «Μικρά Ασία» του Απόστολου Καλδάρα σε στίχους του Πυθαγόρα. Το μαγνητόφωνο του Πεζώ 304 με την χοντρή κασέτα έπαιρνε φωτιά. Μαζί με τον μαρμαρωμένο βασιλιά που μου ιστορούσε και η γιαγιά μου η Δόμνα, πρόσφυγας κι αυτή από την Ανατολική Ρωμυλία. Γιαγιά Δέσποινα και παππού Θόδωρο που έφυγαν πρόσφυγες από την Απολλωνιάδα της Προύσας στα 22, δεν με αξίωσε ο Κύριος των Δυνάμεων να δω. Χάθηκε στη δίνη του
ναζισμού η μπαρμπα Θόδωρος, δολοφονημένος φρικτά στο πρόχειρο κρεματόριο της αχυρώνας της Κατράνιτσας, που έστησαν τον Απρίλη του 44 οι Ούννοι πρόγονοι της Μέρκελ. Και η κυρά Δέσποινα σε τέτοια ηλικία έφυγε το 1952, με μπορώντας να λησμονήσει τον άνδρα της και τον γιο της που πήραν παρά τη θέληση οι αντάρτες στα 17 του στο βουνό, μετά τον χαλασμό της Νάουσας  και χάθηκε στις 9 του Απρίλη του 49 στον Γράμμο, χωρίς ποτέ η μάνα του να μπορέσει να κλάψει στον τάφο του, να ανάψει ένα κερί στη μνήμη του.
Στα γονίδια μου πέρασε ανεξίτηλος ο πόνος της προσφυγιάς. Μπορεί να πετρώνει με το πέρασμα του χρόνου, αλλά η πληγή του τούρκικου μαχαιριού στα καντούνια της Πόλης, της Σμύρνης, της Απολλωνιάδας, ποτέ δεν ξεχνιέται. Μικρά Ασία, Πόλη, Κύπρος. Δεν ξεχνώ. Χρέος να μην ξεχάσουν οι επόμενες γενιές των Ρωμιών. Αναμένοντας τώρα, σήμερα, αύριο, πότε οι βουλές του Κυρίου των Κυριευόντων το επιτρέψουν να επιστρέψουμε. Στην Πόλη, στην Απολλωνιάδα, στην Σμύρνη. Χώματα αγίων της Ρωμιοσύνης τα διαφεντεύουν τούτα τα μέρη. Θα επιστρέψουμε γιαγιά Δέσποινα, σου το ορκίστηκα τα βράδια της παιδιάστικης μου αφέλειας, που με κλάματα σε ζητούσα δίπλα στο κρεβάτι μου να μου αφηγηθείς τον θρύλο του μαρμαρωμένου βασιλιά και της Κυρίας Δέσποινας Υπεραγίας Θεοτόκου, που δάκρυσε όταν τούρκεψε η Πόλη.Για να ανάψουμε τα καντήλια των εκκλησιών μας, να κάνουμε τρισάγιο στα  άγια κόκαλα των προγόνων μας.

Θόδωρος Ελευθεριάδης