Το Μοναστήρι της Υπαπαντής( Η Έξω Υπαπαντή). Μέρος Ζ΄.Γράφει ο Μανώλης Βαλσαμίδης

Ο Επιτάφιος που παζαρεύεται να πουληθεί στον Βελβενδό Κοζάνης, παραγγέλθηκε στο εργαστήρι της Κωνσταντινούπολης της Κοκώνας του Ωρολογά και είναι εξαιρετικής τέχνης. Ο πατήρ Πορφύριος, που πρώτος αναφέρθηκε στο εύρημα, γράφει: «Ὁ Ἐπιτάφιος, τό μοναστηριακό δηλαδή κειμήλιο πού ἐκποιεῖται,  εἶναι καί ἐπώνυμος ἀλλά καί χρονολογημένος. Στην χρυσοκέντητη ἐπιγραφή, πού σώζεται στό κάτω μέρος τοῦ ἐπιταφίου, ἀναφέρεται: Πόνημα Κοκώνας τοῦ Ὡρολογᾶ. Ἐκ τῆς θεαρέστου συνδρομῆς διά τῶν ἐμῶν κόπων τοῦ ταπεινοῦ Κυρίλλου ἱερομονάχου τοῦ Χρυσάφου, Ναουσαίου, Ἡγουμένου δέ Μελετίου, ἀφιερώθη ὁ ἐπιτάφιος οὗτος τῆς ἱερᾶς ἡμῶν μονῆς, τῆς Ὑπαπαντῆς, ἐν ἔτει ᾳωιν. Μνήσθητι, Κύριε, τῶν δούλων σου: Δεσποίνης, Χαρίτου, Ζωῆς, Δημητρίου, Δεσποίνης, Λουκᾶ, Αἰκατερίνης, Φωτεινῆς, Ζαφειρίου, τῆς
Μηράρχου (;),Ἑλένης» (ΨΗΦΙΔΕΣ, τ. 4ος, σελ. 213).
Στη συνέχεια έγιναν προσπάθειες να επαληθευθούν τα όσα ήταν γνωστά από προδημοσιευμένες περιγραφές του επιταφίου. Έγιναν και σκέψεις, δικός μας είναι, να πάμε να τον πάρουμε. Γεγονός είναι ότι ο επιτάφιος φυλάσσεται καλά. Μετά από αίτηση και άδεια της οικείας  Μητροπόλεως μελετήθηκε εκ νέου και έτσι έχουμε ακριβέστερες εκτιμήσεις.
Ηγούμενος αναφέρεται ότι είναι ο Μελέτιος. Επίσης ιερομόναχος που κοπίασε για την εξ ολοκλήρου αποπληρωμή του Επιταφίου δι' εράνων και συνδρομών αναφέρεται ο Ναουσαίος μοναχός Χρυσάφης με συνδρομητές τους αναγραφόμενους στην επιγραφή, με διαφορετικές αναγνώσεις στα ονόματα των δωρητών.
Α. Διορθώνεται το όνομα της Μηράρχου (εξ αρχής είχε βάλλει ερωτηματικό ο π. Πορφύριος), σε Μηλόχρου. Τι θα πει μηλόχρους. Κόκκινη σαν το μήλο ή αν το "μη" είναι "με", μελάχρους, δηλαδή μελαχροινή. Ο πρωτοσύγκελος π. Αθηναγόρας διάβασε καθαρά μελαχροινής και είναι το πιθανότερο.
Β. Ως προς τους δωρητές έχουμε δύο αναγνώσεις. Τη μία, όπως παραπάνω ήτοι: Δεσποίνης, Χαρίτου, Ζωῆς, Δημητρίου, Δεσποίνης, Λουκᾶ, Αἰκατερίνης, Φωτεινῆς, Ζαφειρίου, Μελαχροινής, Ἑλένης, με αριθμό συνδρομητών ένδεκα (11) και τη δεύτερη που θέλει τα ανδρικά ονόματα να είναι πατρώνυμα ή επίθετα των γυναικών. Έτσι έχουμε: Δεσποίνης Χαρίτου,/ Ζωῆς Δημητρίου,/ Δεσποίνης Λουκᾶ,/ Αἰκατερίνης, Φωτεινῆς Ζαφειρίου,/ Μελαχροινής, Ἑλένης. Σύνολο επτά (7). Πρέπει να παρατηρηθεί ότι στην Εκκλησία μνημονευόμαστε με τα βαπτιστικά μας ονόματα. Η επιγραφή έχει προβλήματα. Τα προβλήματα της δεύτερης ανάγνωσης είναι περισσότερα.
Γ. Ο π. Βουδούρης  ανευρίσκει μεταξύ των συνδρομητριών, τη γυναίκα του Ζαφειράκη. Την περίοδο αυτή η Ζαφειράκενα είναι αιχμάλωτος στα Γιάννενα. Πέραν αυτού, ως είχαν τα πράγματα με τις κομματικές αντιπαλότητες στη Νάουσα, δεν ήταν δυνατό να γίνει τέτοια υπέρβαση. Η επιγραφή δεν προσφέρεται για τέτοια ερμηνεία.
Δ. Περιγραφή του επιταφίου, όπως είχαμε του σταυρού, δεν έχουμε, αλλά πέραν του ότι η κεντητική του επιταφίου είναι αριστούργημα, διακοσμείται ο επιτάφιος, κατά τις πληροφορίες που δίδονται, με μαργαριτάρια και πολύτιμους λίθους.
Ε. Ο Επιτάφιος τελικά πουλήθηκε. Ήρθαν οι Βελβεντινοί στη Νάουσα και αγόρασαν τον επιτάφιο για τον Ιερό ναό της Παναγίας του Βελβεντού αντί 4.000 γροσίων. Μισοτιμής. Τα χρήματα κατεβλήθησαν υπό των επιτρόπων της Εκκλησίας της Παναγίας Βελβενδού, "τοῦ ἐντίμου, καί αἰδεσίμου πάπα Ἀγοραστοῦ, καί τοῦ ἐντιμωτάτου Χ΄΄Ρήγα, καί τοῦ κύρ Γεώργη παππουτζῆ".
Από τη Νάουσα υπογράφει πρώτος ο Μάμαντης και έπειτα ο Ηγούμενος και πνευματικός Παπακοσμάς, και ο μοναχός παπα Αγάπιος. Επιβεβαιεί ο επίτροπος του Βεροίας Γρηγόριος.