Παρασκευή 24 Οκτωβρίου 2014

Το μοναστήρι της Υπαπαντής( Η Έξω Υπαπαντή).Α΄μέρος.Γράφει ο Μανώλης Βαλσαμίδης

Η Έξω Υπαπαντή, κτισμένη πιο ψηλά από την Μονή των Ασωμάτων (Μοναστήρι των Ταξιαρχών), σε υψόμετρο 1068 μ, σε περίοπτη θέση, πάνω από το "γοητευτικό" φαράγγι που κατηφορίζει προς τον Άγιο Νικόλαο, αποδεδειγμένα ήταν μοναστήρι (Στουγιαννάκης Ευστ., Ιστορία Ναούσης 1924, σελ. 26. Χιονίδης Γ., Σύντομη ιστορία του Χριστιανισμού στην περιοχή της Βέροιας, 1961, σελ. 63-64. Τζαφειρόπουλος Απ., Τουριστικός οδηγός Ημαθίας, 1969, σελ. 102. Στογιόγλου Γ., Η Εκκλησία και τα σχολεία της Νάουσας, 1999, 76-78).
Ο Ευστάθιος Στουγιαννάκης στο κεφ. Δ΄, "Ευκτήριοι οίκοι εντός και εκτός της Ναούσης" αναφέρει: Το μοναστήρι της Υπαπαντής είναι χτισμένο στην μεσημβρινή πλευρά του Βερμίου "επί αποτομωτάτου βράχου καθορώντος προς την Παληονιάουσταν".* Το κείμενο συνεχίζεται με τη
φράση "χωριζομένου από της Δούρλιας διά γοητευτικής φάραγγος". Εδώ έχει γίνει κάπου κάποιο λάθος. Ο βράχος του μοναστηριού κείται επί του όγκου της Ντούρλιας. Το φαράγγι χωρίζει το μοναστήρι από την απέναντι Παλιονιάουστα του Στουγιαννάκη, υψόμετρο 1250.
Το μοναστήρι καταστράφηκε  δυο φορές. Ναός, κελιά και οστεοφυλάκιο, κείτονταν σε σωρούς. Όταν στα χρόνια μετά την απελευθέρωση ξεδιαλέγονταν οι πέτρες του ναού για την επανοικοδόμησή του, φάνηκαν στους σοβάδες σπαράγματα συνθέσεων τοιχογραφιών. Ο ναός ήταν κατάγραφος, όπως τα καθολικά σε όλα τα μοναστήρια.
Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι και μέσα στη Νάουσα υπάρχει ναός της Υπαπαντής του Κυρίου. Πριν την καταστροφή του 1822 δεν γνωρίζουμε αν ήταν μεγάλος ναός. Δεν γνωρίζουμε αν είναι ο εντυπωσιακός ναός, στον δρόμο από Νάουσα προς τις πηγές του Αγίου Νικολάου, που αναφέρεται και περιγράφεται στην επίσκεψη του Cousinéry στην πόλη ή ο ναός του Αγίου Νικολάου παρά τις πηγές (Βαλσαμίδης, Η πάλη της Νάουσας με τον Αλή πασά, σελ.150/151).
Στην πόλη σήμερα υπάρχει ναΐσκος στο όνομα της Υπαπαντής, που ανεγέρθη στα χαλάσματα του παλαιού από τον Δ. Λόγγο (Γαβριηλίδης Θωμάς, ο Ναός της Υπαπαντής της Νάουσας, 1894-1995, Νιάουστα τ. 72/1995, σελ. 118-122). Ήταν το κέντρο δράσης της Φιλοπτώχου των Κυρίων, σήμερα είναι παρεκκλήσι της Μεταμόρφωσης. Ποια σχέση μπορεί να είχε αυτός ο Ναός με το Μοναστήρι είναι άγνωστο. Με δεδομένη τη σχέση έξω και μέσα Προδρόμου, έξω και μέσα Αγια Σωτήρη, έξω και μέσα Αγίου Ταξιάρχη (Παπάζη, το μετόχι της μονής Ταξιαρχών στη Νάουσα και η προσφορά του στην Παιδεία, 2009, σελ, 223-280), κατ΄ αναλογία, κάποια σχέση πρέπει να έχει και η έξω Υπαπαντή με τη μέσα Υπαπαντή.
Το βέβαιο είναι ότι κατάγραφοι ναοί, η μέσα και η έξω Υπαπαντή, χρονολογικά πάνε πολύ - πολύ πιο πίσω από τον ΙΗ΄ αιώνα. Αυτό μαρτυρούν τα σπαράγματα των τοιχογραφιών τους, αυτό δείχνει και το βάθος του δαπέδου του ναού της μέσα Υπαπαντής σε σχέση με την επιφάνεια του αύλειου χώρου.
Για την ίδρυση και τη ζωή του μοναστηριού στα προεπαναστατικά χρόνια, λίγες έχουμε πληροφορίες. Το μοναστήρι της Υπαπαντής, είναι βέβαιο ότι καταστράφηκε στις αρχές του ΙΘ΄ αιώνα δύο φορές. Η πρώτη δήωση και καταστροφή του έγινε από τις ορδές του Αλή πασά το 1806, όπως και των Ταξιαρχών. Προηγούνται οι καταστροφές του Αγίου Νικολάου στις πηγές και της έξω Μεταμόρφωσης, που έγιναν στην πρώτη πολιορκία της Νάουσας από τα στρατεύματα του Αλή.
Με τη φυγή του άρχοντα της πόλης Ζαφειράκη, άνθρωπος που δεσπόζει στην πόλη είναι ο αντίπαλός του Μάμαντης, που και προ της παράδοσης της πόλης είχε καλές σχέσεις με τον Αλή. Στα χρόνια της Αρβανιτοκρατίας ο Μάμαντης είναι παράγων. Επί των ημερών του επιχειρείται από την πόλη η επούλωση των πληγών, αρχής γενομένης από τα μοναστήρια.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου